Ιερός Ναός Ευαγγελισμού
Η ανοικοδόμηση του Ιερού Ναού του Ευαγγελισμού της Παναγίας στην Παλουριώτισσα άρχισε την 1 η Σεπτεμβρίου του 1960, ενώ η κατάθεση του θεμέλιου λίθου έγινε από τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο τον Γ΄ στις 28 Απριλίου 1961. Οι εργασίες της ανέγερσης κράτησαν τρία χρόνια. Τα θυρανοίξια του ναού και η πρώτη ακολουθία που τελέστηκε στο ναό ήταν ο πανηγυρικός Εσπερινός των Εισοδίων της Θεοτόκου στις 20 Νοεμβρίου 1963 χοροστατούντος του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου. Την επόμενη μέρα έγινε η Θεία Λειτουργία της μεγάλης πανήγυρης της κοινότητάς. Η εκκλησιαστική επιτροπή της Παλουριώτισσας που πήρε την απόφαση ανέγερσης του ναού είχε πρόεδρο τον αείμνηστο Μιχαήλ Σολομίδη που υπηρέτησε στη θέση αυτή για πολλές δεκαετίες και υπήρξε ο μεγαλύτερος δωρητής και ευεργέτης του ναού. Ταμίας ήταν ο Σταύρος Εκτορίδης και σύμβουλοι οι Μιχαήλ Τσαγγαράς, Σοφοκλής Ηλιάδης και Κώστας Παυλίδης. Η αποπεράτωση του ναού το 1963 έγινε από μια νέα επιτροπή και πάλι με πρόεδρο τον Μιχαήλ Σολομίδη, ταμία τον Νικόλαο Σιακόλα, γραμματέα το Γρηγόρη Αναστασιάδη και συμβούλους τους Ματθαίο Γεωργίου και Γεώργιο Τσαγγαρά.
Η αρχιτεκτονική μορφή του ναού είναι Βυζαντινή στον τύπο του σταυροειδούς μετά τρούλου. Σχεδιάστηκε στην Αθήνα από τον Γεώργιο Νομικό ενώ αρχιτέκτονες και μηχανικοί στην Κύπρο ήταν το γραφείο “Ρούσσος και Περικλέους” από τη Λεμεσό. Αυτοί είχαν την ευθύνη των κατασκευαστικών σχεδίων και την επίβλεψη των εργασιών. Εργολάβος ήταν ο Γεώργιος Κουρσουμπάς από το Καϊμακλί.
Από την αρχή οι στόχοι ήταν υψηλοί. Έπρεπε να ήταν μεγάλη , ωραία και ποιοτικά άριστη. Ο προορισμός της ήταν να εξυπηρετήσει τον τόπο ως ο καθεδρικός ναός του αρχιεπισκόπου μια και ο καθεδρικός ναός του Αγίου Ιωάννη ήταν πολύ μικρός σε μέγεθος. Και πραγματικά,
- Ήταν η μεγαλύτερη εκκλησία στη Λευκωσία, με πολλές καινοτομίες που την καθιστούσαν πραγματικό κόσμημα της πόλης.
- Με δύο καμπαναριά, κάτι που δεν εσυνηθίζετο μέχρι τότε, πετρόκτιστη με κιτρινόξανθο πορόλιθο από την περιοχή του Γερολάκκου.
- Πολλές λευκές μωσαϊκές κολώνες και αψίδες κοσμούν την εξωτερική όψη του ναού και πολλά παράθυρα προσφέρουν άπλετο φως στο εσωτερικό του.
- Διαθέτει τη μεγαλύτερη καμπάνα που υπάρχει στην Κύπρο. Έχει βάρος επτά τόνων και ύψος 1 μέτρο και 60 εκατοστά. Η διάμετρός της είναι 191 εκατοστά.
- Το άλλο καμπαναριό κοσμείται με τετράπλευρο ηχητικό ηλεκτρικό ρολόι.
- Το εικονοστάσι που αποτελεί ένα αριστούργημα ξυλογλυπτικής τέχνης, τοποθετήθηκε στο ναό το 1967. Σχεδιάστηκε από τον αρχιτέκτονα Γεώργιο Σ. Νομικό και κατασκευάστηκε με Γαλλική καρυδιά από τον ξυλογλύπτη αδελφό του Θεοφάνη Σ. Νομικό στην Αθήνα. Ο άμβωνας, ο δεσποτικός θρόνος και το προσκυνητάρι κατασκευάστηκαν από εξαίρετους Κύπριους ξυλογλύπτες. Οι φορητές εικόνες που βρίσκονται στο εικονοστάσι αποτελούν τα πρώτα δείγματα της δουλειάς του σπουδαίου αγιογράφου Γεωργίου του Κυπρίου.
- Το εσωτερικό του ναού είναι πλήρως αγιογραφημένο. Η αγιογράφηση έγινε δια χειρός του Κύπριου αγιογράφου Σώζου Γιαννούδη που ζει εργάζεται και διδάσκει στην Ελλάδα. Ο κ Γιαννούδης μαζί με την επίλεκτη ομάδα του εργάστηκαν κατά περιόδους για έξι χρόνια, από το 1996 μέχρι 2001, για να ολοκληρώσουν το γιγάντιο αυτό έργο.
Πρώτος ιερατικός προϊστάμενος του Ιερού Ναού του Ευαγγελισμού της Παναγίας ήταν ο αείμνηστος, τότε Αρχιμανδρίτης, Χρύσανθος Σαρηγιάννης, ο μετέπειτα Χωρεπίσκοπος Λήδρας και βοηθός του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου, που το 1973 ενθρονίστηκε ως ο πρώτος μητροπολίτης Μόρφου. Οι ιερείς που πλαισίωναν τον Αρχιμανδρίτη Χρύσανθο Σαρηγιάννη οι οποίοι υπηρετούσαν και από τα προηγούμενα χρόνια την ενορία, ήταν ο Παπαγεώργιος Παναγή, ο Παπασάββας Κωνσταντίνου, ο Παπαπόστολος Ξενίδης και ο Ιεροδιάκονος Γεώργιος Θεοδώρου. Όταν το 1973 ο Αρχιμανδρίτης Χρύσανθος Σαρηγιάννης χειροτονήθηκε επίσκοπος τον διαδέχθηκε o Πρωτοπρεσβύτερος Γεώργιος Αντωνίου.
Από τα πρώτα χρόνια της λειτουργίας του ο ναός, φιλοξένησε μεγάλες και ιστορικές τελετές. Πατριαρχικές και Αρχιερατικές ακολουθίες. Χειροτονίες αρχιερέων, κηδείες ηρώων, αρχιερέων και πολιτικών. Η μεγάλη κτηματική περιουσία του ναού έδωσε τη δυνατότητα στις κατά καιρούς εκκλησιαστικές επιτροπές του ναού να επιτελέσουν πολύ σημαντικό εθνικό κοινωνικό και θρησκευτικό έργο. Η συμβολή της εκκλησίας στην ανάπτυξη της Παλουριώτισσας, στην Παιδεία και στην βοήθεια των αναξιοπαθούντων ήταν αφάνταστα μεγάλη.
Υπό την αιγίδα της εκκλησίας και με την καθοδήγηση του Πατρός Γεωργίου λειτουργεί η Χριστιανική Κίνηση της ενορίας. Είναι ένας δραστήριος και καλά οργανωμένος θεσμός. Ξεκίνησε τη λειτουργία της το 1964 και για περισσότερα από πενήντα χρόνια αναπτύσσει ένα πολύπλευρο έργο. Αυτό το έργο που δραστηριοποιεί δεκάδες συνεργάτες έχει να κάνει με το κατηχητικό έργο, τις κατασκηνώσεις, την ιεραποστολή και το φιλανθρωπικό έργο.
Οι ακολουθίες στον Ιερό Ναό του Ευαγγελισμού της Παναγίας στην Παλουριώτισσα είναι πάντοτε ιδιαίτερα ξεχωριστές. Η λειτουργική τάξη μαζί με την πνευματική και κατανυκτική ατμόσφαιρα που δημιουργείται από τη Βυζαντινή μουσική, ελκύουν πιστούς από όλη την Κύπρο. Κάθε χρόνο τη Μεγάλη Εβδομάδα επιλέγεται αυτός ο ναός για τηλεοπτικές μεταδόσεις προς όλη την Κύπρο.
Κωστάκης Χαραλάμπους
